Obowiązki dotyczące przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy są również obowiązkiem dla radców prawnych, adwokatów i doradców podatkowych, którzy udzielają pomocy prawnej lub doradztwa podatkowego w związku z transakcjami kupna lub sprzedaży nieruchomości, firm lub ich części, zarządzaniem środkami finansowymi, instrumentami finansowymi lub innymi aktywami klienta, zawieraniem umów o prowadzenie rachunków bankowych lub papierów wartościowych oraz wszystkimi działaniami związanymi z prowadzeniem tych rachunków, wniesieniem wkładu do spółki kapitałowej lub podniesieniem kapitału zakładowego, zakładaniem, prowadzeniem działalności lub zarządzaniem spółkami kapitałowymi lub trustami.
W praktyce zagadnienia związane z nakładaniem na prawników obowiązków w zakresie raportowania transakcji i innych, budzi wiele kontrowersji. Przykładowe publikacje odnoszące się do takich sporów i wątpliwości przytaczamy poniżej:
Najczęściej zadawane pytania>>>
Tajemnica obrończa a raportowanie do GIIF – konflikt interesów
Przypominam moją publikację z INFOR.PL z listopada 2022 r. w której stawiałem tezę:
„Na styku ustawowego obowiązku do zachowania tajemnicy obrończej i do raportowania transakcji podejrzanych dochodzi do nierozstrzygalnego konfliktu dóbr prawnie chronionych, w sytuacji w której ta sama osoba będzie występować jako instytucja obowiązana[1], a następnie jako obrońca klienta w związku zarzutami odnoszącymi się do transakcji podejrzanych. Taka sytuacja powinna zostać ustawowo wyłączona. (…)
Uznając prymat konstytucyjnego prawa do sprawiedliwego procesu należy przyznać słuszność zasadzie, że od zakazu ujawniania tajemnicy obrończej wyjątków być nie może. Nie można też tworzyć wyjątków od zasady, że instytucje obowiązane mają obowiązek raportować transakcje podejrzane.
Na styku tych dwóch ustawowych obowiązków dochodzi więc do nierozstrzygalnego konfliktu dóbr prawnie chronionych, w sytuacji w której ta sama osoba występować będzie jako instytucja obowiązana, a potem występować będzie jako obrońca takiego klienta w związku zarzutami odnoszącymi się do tych transakcji. Możliwość taką należy ustawowo wyłączyć. W innym wypadku będziemy mieli do czynienia z starciem pomiędzy dwoma obowiązkami ustawowymi, od których nie wolno dopuszczać wyjątków. (…)
Z uwagi na charakter tajemnicy obrończej obowiązek raportowania transakcji podejrzanych ustałby w odniesieniu do prawnika, który stał się obrońcą, ale w zasadzie wykluczone byłoby jego przesłuchanie na okoliczności związane z transakcją. Tworzyłoby to sytuację, w której stosunek obrończy mógłby być nadużywany do ochrony transakcji podejrzanych, powodując że doradca prawny nie może zostać przesłuchany na okoliczności z nimi związane.”
https://kancelaria-skarbiec.pl/tajemnica-obroncza-a-raportowanie-do-gif-konflikt-interesow/
Adwokaci, radcowie prawni i doradcy podatkowi, których obejmuje tajemnica zawodowa, nie będą już zobowiązani do raportowania fiskusowi schematów podatkowych. Nad zmianami prawa pracuje Komisja Europejska.
[Wrzesień 2023] Wcześniej TSUE, analizując cel wprowadzenia w życie przepisów MDR o obowiązkowym raportowaniu na temat schematów podatkowych, jakim było zapobieganie unikania i uchylania się od opodatkowania, stwierdził, że do jego realizacji nie jest konieczny obowiązek raportowania ciążący na adwokacie. Do przekazywania orangom informacji zobowiązani są bowiem wszyscy pośrednicy, którzy znają jasno określone obowiązki zgłoszeniowe oraz sami podatnicy.
Nowe przepisy zostaną wdrożone również w Polsce. Przy czym trzeba zaznaczyć, że obowiązek raportowania w naszym kraju obejmuje nie tylko schematy transgraniczne, ale także krajowe. Polscy podatnicy są też zobowiązani do raportowania schematów zarówno w podatkach bezpośrednich (dochodowych) jak i pośrednich (np. VAT).
Ponadto polskie przepisy dopuszczają możliwość zwolnienia doradcy podatkowego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, co jest niedopuszczalną ingerencją w chroniony konstytucyjnie i ustawowo przywilej.
Przypominam mój artykuł z 2023-02-07 – „Przepisy nierespektujące zasady tajemnicy zawodowej adwokatów naruszają prawo”:
Już wtedy zwracałem uwagę, że:
„W ostatnich latach w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE oraz zagranicznych trybunałów i sądów dostrzegalne jest silne stanowisko wyrażające zdecydowany sprzeciw przeciw przepisom nakładającym na adwokatów, radców prawnych i innych profesjonalnych pełnomocników obowiązek raportowania o schematach podatkowych swoich klientów.”
Transparency International na temat roli doradców prawnych w praniu pieniędzy
[Grudzień 2023] „Jak po cichu przetasować miliony dolarów pomiędzy 400 firm fasadowych rozmieszczonych w 41 krajach? Z pomocą armii pomocników. Specjaliści, tacy jak prawnicy, księgowi i dostawcy usług korporacyjnych, odegrali kluczową rolę w transgranicznych programach korupcyjnych, w które zamieszani są afrykańscy urzędnicy.
Transgraniczne przepływy brudnych pieniędzy nie byłyby możliwe, gdyby skorumpowani urzędnicy i przestępcy nie mogli skorzystać z usług podmiotów działających na całym świecie. I choć instytucje finansowe, takie jak banki, znajdowały się w centrum uwagi ze względu na ułatwianie korupcji i prania pieniędzy na dużą skalę, specjaliści pracujący w sektorze niefinansowym – tacy jak księgowi, konsultanci, agenci nieruchomości, prawnicy i dostawcy usług korporacyjnych – często uciekali zarówno przed kontrolą publiczną, jak i regulacyjną.
Zbyt długo specjaliści i przedsiębiorstwa działające w sektorze niefinansowym umykali kontroli publicznej i regulacyjnej. Wykorzystywali to skorumpowani urzędnicy z całego świata, zatrudniając prawników, agentów zakładania spółek, pośredników w obrocie nieruchomościami i notariuszy na różnych etapach procesu ukrywania, prania i inwestowania nielegalnych zysków. Brak kontroli oznacza również, że decydenci w dużej mierze nie byli świadomi konkretnych zagrożeń stwarzanych przez tych specjalistów i przedsiębiorstwa.”
https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7138135149669523456
Czy klient może płacić prawnikowi za obronę w sprawie karnej ze środków, które pozyskał w drodze czynu zabronionego?
[Wrzesień 2023] Ze skargi złożonej przez firmę FTX wynika, że Sam Bankman-Fried płaci swoim obrońcom w sprawach karnych milionami dolarów sprzeniewierzonymi FTX.
Ponieważ założyciel FTX stracił większość swojej fortuny, pojawiły się pytania, w jaki sposób finansuje swoją obronę. W marcu „Forbes” doniósł, że Bankman-Fried otrzymał pieniądze od swojego ojca, profesora Joe Bankmana ze Stanford, po podarowaniu mu od firmy 10 milionów dolarów. I to właśnie prawnicy FTX twierdzą teraz, że zrobił to założyciel giełdy kryptowalut, nazywając to „przelewem upominkowym Bankmana”.
Ze skargi wynika, że Bankman-Fried przelał 10 milionów dolarów z konta wymiany FTX w USA na konto prowadzone na własne nazwisko, a następnie przekazał tę samą kwotę na konto FTX swojego ojca.
W załączeniu pozew w sprawie Adversary case 23-50448 Complaint by FTX Trading Ltd., Alameda Research LLC, Alameda Research Ltd., North Dimension Inc., Cottonwood Grove Ltd., West Realm Shires, Inc. against Samuel Bankman-Fried, Zixiao „Gary” Wang, Nishad Singh, Caroline Ellison.
Doradztwo prawne przy przygotowaniu dokumentacji prawnej transakcji a zarzut pomocnictwa przy praniu pieniędzy
[Sierpień 2023] Do sądu w San Francisco wpłynął pozew zbiorowy przeciwko kancelarii prawnej zajmującej się obsługą upadłej giełdy kryptowalut FTX.
Kancelaria ta reklamowała się jako podmiot „na czele rewolucji Blockchain”. Według tej Kancelarii, klienci „w całym ekosystemie blockchain” polegali na niej w zakresie „strategicznych porad” w poruszaniu się po „krajobrazie biznesowym i regulacyjnym” oraz „znajdowaniu kreatywnych rozwiązań” poprzez „elastyczne, przyszłościowe podejście”. Kancelaria szczyciła się pracą z klientami „jak ich wzmacniacz.”
Pozew zbiorowy ocenia jednak rolę tej kancelarii prawnej znacznie bardziej krytycznie. Jak domniemają w tym dokumencie, Kancelaria świadczyła usługi na rzecz podmiotów Grupy FTX, które wybiegały poza to, co firma prawnicza powinna zapewniać i zwykle zapewnia swoim klientom. Prawnicy mieli być jakoby chętni do tworzenia nie tylko kreatywnych, ale i nielegalnych strategii. Kancelaria pomogła jakoby założyć tajne podmioty, za pośrednictwem których Bankman-Fried i insiderzy FTX dokonywali oszustw, podmiot miał jakoby doradzać przy dokonywaniu strukturyzowanych przejęć przez FTX US w celu obejścia kontroli regulacyjnej oraz doradzać FTX inne uniki przed regulatorem.
https://www.linkedin.com/posts/robert-nogacki-7503491a5_ftx-activity-7097251200013627392-0CQ4
Ujawnienie przez radcę prawnego informacji klientowi na temat dochodzenia odnoszącego się do prania pieniędzy
[Listopad 2023] Biuro ds. Poważnych Nadużyć Finansowych (SFO) pomyślnie skazał radcę prawnego za ujawnienie poufnych informacji dotyczących dochodzenia i sfałszowanie dokumentu prawnego w celu wprowadzenia śledczych w błąd. Jako współzałożyciel londyńskiej firmy prawniczej jest pierwszym prawnikiem postawionym przed SFO w stan oskarżenia za „przekazanie” klientowi informacji o dochodzeniu dotyczącym prania pieniędzy.
Solicitors mają prawny obowiązek nie udostępniać swoim klientom szczegółów takich dochodzeń. Ponadto pełnił w firmie także obowiązki specjalisty ds. zgłaszania przypadków prania pieniędzy, co oznaczało, że był odpowiedzialny za zgłaszanie władzom wszelkich podejrzeń dotyczących prania pieniędzy. Sprawa dotyczy biznesmena (klienta), który był przedmiotem tajnego dochodzenia prowadzonego przez śledczych SFO w 2018 r. Prawnik natychmiast skontaktował się z klientem, aby poinformować go o dochodzeniu, a następnie spotykał się z nim wielokrotnie w ciągu pięciu miesięcy, w tym podróżując na Maltę aby omówić tę sprawę.
https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7131768382621704193
Depozyt radcowski i depozyt adwokacki – czy zawsze są bezpieczne?
[Październik 2023] Klienci powierzyli kancelarii prawnej 64 mln funtów. Pieniądze zniknęły. Były szef kancelarii prawnej przyznaje, że wykorzystał pieniądze klientów do finansowania przejęć. Musiał liczyć na szybki zwrot z inwestycji?
Były szef grupy kancelarii Axiom Ince przyznał się, że na początku tego roku wykorzystał pieniądze klientów do sfinansowania zakupu konkurencyjnych firm prawniczych Plexus Law i Ince.
Partner zarządzający Pragnesh Modhwadia potwierdził w oświadczeniu pod przysięgą, że wydano w większości 64 miliony funtów pobrane z kont klientów. Za te pieniądze zakupiono także sześć nieruchomości i sfinansowano prace budowlane w kolejnych siedmiu.
Simon Passfield z Axiom Ince powiedział, że na dzień 30 czerwca na koncie klienta zniknęło „co najmniej” 57 milionów funtów i od tego czasu miały miejsce kolejne trzy przelewy o łącznej wartości 7 milionów funtów.
Passfield stwierdził, że oświadczenie zawierało „zdumiewająco szczere przyznanie się”, że „nie przekazano ani jednego grosza z [64 milionów funtów]”.
Sędzia wydał już wcześniej nakaz zabezpieczenia na kwotę 57 mln funtów, ale zgodził się go przedłużyć w oparciu o aktualizację przedstawioną przez Modhwadię.