POWIERZ NAM SWOJĄ SPRAWĘ

Blokada konta bankowego przez Prokuratora – Twoje prawa i możliwości obrony

POWIERZ NAM SWOJĄ SPRAWĘ

Postanowienie o blokadzie rachunku – często pierwszy sygnał problemu

Wielu klientów banków dowiaduje się o postępowaniu dotyczącym podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu dopiero w momencie, gdy otrzymują postanowienie prokuratora o blokadzie rachunku lub gdy nagle okazuje się, że nie mogą korzystać ze swojego konta.

To może być szokujące doświadczenie – jeszcze wczoraj wszystko funkcjonowało normalnie, a dziś Twoje środki są zablokowane, transakcje wstrzymane, a Ty nie wiesz dlaczego i co się właściwie dzieje.

Dlaczego dowiadujesz się tak późno?

Procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy są objęte ścisłą tajemnicą. Oznacza to, że:

Bank nie może Cię poinformować, że złożył zawiadomienie o transakcji podejrzanej (SAR)
Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) nie informuje Cię o swoich działaniach
Prokurator prowadzi wstępne czynności bez Twojej wiedzy

Dowiadujesz się o sprawie dopiero, gdy:

Otrzymasz postanowienie prokuratora o blokadzie rachunku lub wstrzymaniu transakcji
Bank poinformuje Cię, że Twoje konto zostało zablokowane (co może, ale nie musi nastąpić)
Odkryjesz, że nie możesz wykonać przelewu lub wypłaty

Często postanowienie o blokadzie jest pierwszym oficjalnym dokumentem, jaki otrzymujesz w sprawie.

Czym jest postanowienie prokuratora o blokadzie rachunku?

Blokada rachunku – definicja

Blokada rachunku to czasowe uniemożliwienie korzystania ze wszystkich lub części wartości majątkowych zgromadzonych na rachunku i dysponowania nimi – zarówno przez Ciebie, jak i przez bank.

W praktyce oznacza to, że:

❌ Nie możesz wykonywać przelewów
❌ Nie możesz wypłacać gotówki
❌ Nie możesz korzystać z karty płatniczej powiązanej z kontem
❌ Nie możesz zamknąć rachunku
❌ Bank nie może realizować Twoich dyspozycji

Wstrzymanie transakcji – definicja

Wstrzymanie transakcji to czasowe ograniczenie korzystania z wartości majątkowych polegające na uniemożliwieniu przeprowadzenia określonej transakcji lub większej liczby określonych transakcji.

Jest to środek mniej dotkliwy niż blokada całego rachunku – dotyczy konkretnych operacji, nie całego konta.

Jakie uprawnienia ma prokurator?

Na jak długo może być zastosowana blokada?

Prokurator może wydać postanowienie o blokadzie rachunku lub wstrzymaniu transakcji:

Pierwszy okres:

Na czas oznaczony nie dłuższy niż 6 miesięcy
Licząc od dnia otrzymania zawiadomienia od GIIF

Przedłużenie:

Prokurator może przedłużyć blokadę na kolejny okres nie dłuższy niż 6 miesięcy
Łącznie blokada może trwać maksymalnie 12 miesięcy

Ważne: Prokurator może wydać postanowienie o blokadzie nawet bez wcześniejszego zawiadomienia od GIIF – jeśli sam prowadzi postępowanie i powziął podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Co powinno zawierać postanowienie?

Postanowienie prokuratora o wstrzymaniu transakcji lub blokadzie rachunku powinno określać:

Zakres – jakie środki lub transakcje są objęte blokadą
Sposób – w jaki sposób blokada ma być realizowana
Termin – na jak długo blokada jest zastosowana

Co możesz zrobić po otrzymaniu postanowienia o blokadzie?

1. Złóż zażalenie na postanowienie prokuratora

Na postanowienie prokuratora w przedmiocie blokady rachunku lub wstrzymania transakcji przysługuje Ci zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy.

Kluczowe informacje o zażaleniu:

📅 Termin: 7 dni od daty doręczenia postanowienia

📋 Forma: Zażalenie składa się na piśmie za pośrednictwem prokuratora, który wydał postanowienie

⚖️ Skutek: Zażalenie co do zasady nie wstrzymuje wykonania postanowienia – Twoje konto pozostaje zablokowane do czasu rozpoznania zażalenia przez sąd

🔓 Możliwość wstrzymania wykonania: Sąd, który wydał postanowienie, lub sąd rozpoznający zażalenie może wstrzymać wykonanie postanowienia – ale musi być o to wyraźnie poproszony w treści zażalenia

Co powinno zawierać zażalenie?

Skuteczne zażalenie na postanowienie o blokadzie rachunku powinno:

✓ Wskazywać konkretne uchybienia formalne w postanowieniu (np. brak określenia zakresu, sposobu lub terminu blokady)

✓ Kwestionować materialne podstawy blokady – wykazywać, że środki na rachunku nie mają związku z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu

✓ Przedstawiać dowody legalnego pochodzenia środków – dokumenty potwierdzające źródła Twoich dochodów i oszczędności

✓ Zawierać wniosek o wstrzymanie wykonania postanowienia – jeśli blokada powoduje poważne konsekwencje (np. niemożność regulowania bieżących zobowiązań, opłacenia czynszu, zakupu żywności)

✓ Wykazywać konsekwencje blokady – konkretne szkody, które ponosisz z powodu zablokowania środków

✓ Odwoływać się do konstytucyjnych gwarancji – prawo własności, swoboda działalności gospodarczej, zasada proporcjonalności

Standard, jaki powinien spełniać prokurator

Chociaż postanowienie o blokadzie może zostać wydane stosunkowo szybko, prokurator nie może działać automatycznie ani dowolnie.

Od prokuratora oczekuje się najwyższego standardu należytej staranności w zakresie oceny, czy określone wartości majątkowe rzeczywiście pozostają w związku z przestępstwem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

W zażaleniu warto zwrócić uwagę na:

Czy prokurator przeprowadził odpowiednią weryfikację źródeł środków?
Czy decyzja opiera się na konkretnych dowodach, czy tylko na podejrzeniach?
Czy zastosowano zasadę proporcjonalności – czy blokada całego rachunku była konieczna?
Czy prokurator uwzględnił konstytucyjne ramy ingerencji w prawo własności?

2. Przygotuj dokumentację wykazującą legalne źródła środków

Nawet jeśli nie zostałeś jeszcze przesłuchany ani nie przedstawiono Ci zarzutów, warto już teraz zgromadzić dokumentację, która potwierdza legalne pochodzenie środków zgromadzonych na zablokowanym rachunku.

Dokumenty, które mogą być pomocne:

📄 Umowy o pracę, zlecenia, kontrakty B2B 💰 PIT-y i zeznania podatkowe za ostatnie lata 🏢 Dokumenty potwierdzające prowadzenie działalności gospodarczej 💼 Faktury, rachunki, wyciągi bankowe dokumentujące transakcje 🏠 Umowy sprzedaży nieruchomości (jeśli wpływ ze sprzedaży) 👨‍👩‍👧 Umowy darowizny, spadku (jeśli środki pochodzą od rodziny) 💵 Dokumenty potwierdzające źródła zagranicznych transferów 📊 Zestawienia obrotów, księgi rachunkowe (dla firm)

Cel: Wykazać, że wszystkie środki na koncie mają udokumentowane, legalne źródło.

3. Czego możesz się spodziewać dalej?

Blokada rachunku to nie koniec procedury – to dopiero początek. Po wydaniu postanowienia o blokadzie mogą nastąpić dalsze kroki:

Scenariusz A: Postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym

Jeśli przed upływem okresu blokady zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym, oznacza to, że:

Postępowanie przechodzi do fazy in personam (przeciwko konkretnej osobie)
Prawdopodobnie zostaną Ci przedstawione zarzuty popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu
Rozpocznie się właściwe postępowanie karne
Środki pozostaną zabezpieczone na poczet ewentualnego orzeczenia przepadku

Scenariusz B: Postanowienie w przedmiocie uznania środków pieniężnych na rachunku bankowym za dowód rzeczowy

Od 12 stycznia 2022 r. środki zgromadzone na rachunku bankowym mogą być potraktowane jako dowód rzeczowy w sprawie.

Jeśli zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu dowodów rzeczowych:

Środki na rachunku zostają „zatrzymane” jako dowód w postępowaniu
Postępowanie może toczyć się w fazie in rem (przeciwko rzeczy, nie osobie)
Nie oznacza to automatycznie postawienia Ci zarzutów
Ale środki pozostają zablokowane do czasu zakończenia sprawy

Scenariusz C: Upadek blokady

Zgodnie z art. 86 ust. 13 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy:

„Wstrzymanie transakcji lub blokada rachunku upada, jeżeli przed upływem czasu ich stosowania nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym lub postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych.”

Co to oznacza w praktyce?

Jeśli przed upływem okresu wskazanego w postanowieniu prokuratora (maksymalnie 12 miesięcy) nie zostanie wydane żadne z powyższych postanowień:

✓ Blokada rachunku automatycznie przestaje obowiązywać ✓ Powinieneś odzyskać dostęp do swoich środków ✓ Postępowanie może zostać umorzone

To mechanizm gwarancyjny – chroni przed bezterminową blokadą środków bez przedstawienia konkretnych zarzutów.

4. Jakie dalsze czynności procesowe mogą nastąpić?

Po wydaniu postanowienia o blokadzie rachunku możesz spodziewać się:

Przesłuchanie w charakterze świadka

Prokurator może wezwać Cię na przesłuchanie
Będziesz pytany o źródła środków, transakcje, kontrahentów
Masz prawo do odmowy zeznań, jeśli mogłoby to narazić Cię na odpowiedzialność karną

Przeszukanie

Prokuratura może zarządzić przeszukanie Twojego miejsca zamieszkania lub prowadzenia działalności
Celem jest znalezienie dokumentów lub innych dowodów związanych ze sprawą
Masz prawo do obecności adwokata podczas przeszukania

Postawienie zarzutów

Jeśli zebrane dowody będą wskazywać na popełnienie przestępstwa, możesz usłyszeć zarzuty
Zarzuty mogą dotyczyć prania pieniędzy (art. 299 KK) lub finansowania terroryzmu (art. 165a KK)
Od momentu postawienia zarzutów stajesz się podejrzanym i przysługują Ci szersze prawa obrony

Zastosowanie środków zapobiegawczych

W skrajnych przypadkach prokurator może wystąpić o zastosowanie tymczasowego aresztowania
Częściej stosowane są łagodniejsze środki: poręczenie majątkowe, dozór policyjny, zakaz opuszczania kraju

Dlaczego warto skonsultować się z prawnikiem już teraz?

Nawet jeśli otrzymałeś tylko postanowienie o blokadzie rachunku i nie masz jeszcze zarzutów, nie czekaj z działaniem.

Korzyści z wczesnej konsultacji prawnej:

✓ Przygotowanie skutecznego zażalenia – profesjonalnie sporządzone zażalenie ma większe szanse na uwzględnienie przez sąd

✓ Zwiększenie szans na wstrzymanie wykonania postanowienia – prawnik wie, jak argumentować, aby sąd zdecydował się na wstrzymanie blokady

✓ Przygotowanie strategii obrony – nawet jeśli jeszcze nie masz zarzutów, warto przygotować się na różne scenariusze

✓ Zgromadzenie właściwej dokumentacji – prawnik doświadczony w tego typu sprawach wie, jakie dokumenty będą kluczowe

✓ Ochrona przed błędami – w rozmowach z organami ścigania łatwo o błędy, które mogą zaszkodzić Twojej sprawie

✓ Reprezentacja na przesłuchaniach – obecność adwokata podczas przesłuchania to Twoje podstawowe prawo

✓ Negocjacje z prokuraturą – w niektórych przypadkach możliwe jest wyjaśnienie sytuacji i odblokowanie środków bez formalnego procesu

Czego możesz oczekiwać od Kancelarii Skarbiec?

Specjalizujemy się w sprawach związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i blokowaniem rachunków bankowych. Oferujemy:

Natychmiastową analizę sytuacji

Ocenimy, czy postanowienie prokuratora zostało wydane prawidłowo
Sprawdzimy, czy zachowano wszystkie wymogi formalne
Zidentyfikujemy potencjalne uchybienia i podstawy do zaskarżenia

Przygotowanie profesjonalnego zażalenia

Sporządzimy zażalenie uwzględniające wszystkie aspekty prawne i faktyczne sprawy
Przedstawimy mocną argumentację prawną opartą na Konstytucji RP i orzecznictwie
Złożymy wniosek o wstrzymanie wykonania postanowienia (jeśli jest to zasadne)

Reprezentację przed sądem

Będziemy reprezentować Cię na rozprawie rozpoznającej zażalenie
Przeprowadzimy argumentację ustną wspierającą stanowisko przedstawione w zażaleniu
Odpowiemy na pytania sądu i argumenty prokuratury

Kompleksowe wsparcie na każdym etapie

Pomożemy zgromadzić odpowiednią dokumentację
Będziemy obecni podczas przesłuchań i innych czynności procesowych
Przygotujemy Cię merytorycznie do kontaktu z organami ścigania
Opracujemy strategię na wypadek postawienia zarzutów

Dochodzenie odszkodowania

Jeśli blokada okaże się bezzasadna, pomożemy dochodzić odszkodowania za poniesione szkody
Przygotujemy powództwo cywilne o naprawienie szkody
Będziemy Cię reprezentować w postępowaniu odszkodowawczym

Blokada konta – Nie jesteś bezbronny

Blokada rachunku przez prokuratora to poważna ingerencja w Twoje konstytucyjne prawo własności i swobodę działalności gospodarczej. Organy ścigania muszą działać z poszanowaniem tych praw i stosować zasadę proporcjonalności.

Pamiętaj:

Masz prawo do obrony – nawet jeśli nie przedstawiono Ci jeszcze zarzutów
Postanowienie prokuratora można zaskarżyć – i powinieneś to zrobić
Nie musisz sam mierzyć się z systemem – skorzystaj z pomocy prawnika
Czas działa na Twoją niekorzyść – im szybciej zaczniesz działać, tym lepiej

Blokada rachunku bankowego – Najczęściej zadawane pytania

P: Czy blokada rachunku oznacza, że jestem podejrzany o przestępstwo?

O: Niekoniecznie. Blokada rachunku może zostać zastosowana zarówno w postępowaniu in rem (skierowanym przeciwko rzeczy/środkom), jak i in personam (przeciwko osobie).

W przypadku blokady na podstawie art. 106a Prawa bankowego prokuratura bada podejrzane środki zgromadzone na rachunku, co nie musi automatycznie oznaczać, że konkretna osoba jest podejrzana o przestępstwo. Postępowanie może być prowadzone w sprawie (a nie przeciwko osobie), gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że środki pochodzą lub mają związek z przestępstwem skarbowym lub innym przestępstwem (poza praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, które reguluje odrębna ustawa AML).

Należy jednak pamiętać, że blokada jest poważnym sygnałem ostrzegawczym i oznacza, że organy ścigania prowadzą czynności, które mogą w przyszłości doprowadzić do przedstawienia zarzutów.

P: Czy bank musi mnie poinformować o blokadzie?

O: Sytuacja różni się w zależności od tego, kto dokonuje blokady:

Blokada dokonana przez bank (art. 106a ust. 3 Prawa bankowego):

Bank nie ma wyraźnego obowiązku zawiadomienia klienta o dokonanej blokadzie
Bank zawiadamia prokuratora, nie klienta
Często dowiadujesz się o blokadzie dopiero przy próbie wykonania operacji

Blokada dokonana przez prokuratora (art. 106a ust. 3a, 6 Prawa bankowego):

Bank otrzymuje postanowienie prokuratora i wykonuje je
Bank powinien poinformować Cię o niemożności wykonania operacji, ale nie powinien przekazywać Ci pisma które otrzymał w tej sprawie z Prokuratury.

Postanowienie prokuratora powinno zostać Ci doręczone pocztą bezpośrednio przez Prokuraturę, gdyż przysługuje na nie zażalenie.

P: Czy mogę wypłacić chociaż część pieniędzy na bieżące potrzeby?

O: To zależy od zakresu blokady określonego w postanowieniu prokuratora:

Jeśli postanowienie dotyczy całego rachunku, nie możesz wypłacić żadnych środków bez zgody prokuratora
Jeśli blokada dotyczy tylko części środków (do wysokości, co do której zachodzi podejrzenie), pozostałe środki powinny być dostępne
Art. 106a ust. 3 wyraźnie stanowi, że „blokada może nastąpić wyłącznie do wysokości zgromadzonych na rachunku środków, co do których zachodzi takie podejrzenie”

W zażaleniu na postanowienie możesz:

Wnioskować o częściowe odblokowanie rachunku w zakresie niezbędnym do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych
Argumentować koniecznością zapewnienia środków na prowadzenie działalności gospodarczej
Wskazać na dysproporcję między celem postępowania a skutkami pełnej blokady

Sąd może uwzględnić taki wniosek w trybie art. 106a ust. 7, jeśli uzna, że pełna blokada narusza zasadę proporcjonalności i konstytucyjne prawa do własności oraz swobody działalności gospodarczej.

P: Jak długo faktycznie może trwać blokada?

O: Maksymalne okresy blokady są precyzyjnie określone:

1. Blokada dokonana przez bank (art. 106a ust. 3-4):

Maksymalnie 72 godziny
Bank musi niezwłocznie zawiadomić prokuratora
Po tym czasie blokada automatycznie „upada”, chyba że prokurator wyda postanowienie

2. Postanowienie prokuratora (art. 106a ust. 6):

Pierwsza blokada: maksymalnie 6 miesięcy od otrzymania zawiadomienia od banku
Możliwe przedłużenie: kolejne 6 miesięcy (art. 106a ust. 7a)
Łącznie maksymalnie 12 miesięcy

3. Dalsze trwanie blokady: Zgodnie z art. 106a ust. 8: „Wstrzymanie transakcji lub blokada środków na rachunku upada, jeżeli przed upływem czasu ich stosowania nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym lub postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych.”

Jeśli prokurator przed upływem 12 miesięcy:

Wyda postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym (wymaga wszczęcia postępowania in personam, tj. postawienia zarzutów), LUB
Wyda postanowienie o dowodach rzeczowych (zgodnie z art. 236b § 2 KPK, wprowadzonym w 2022 r., środki na rachunku mogą być uznane za dowód rzeczowy)

…to Twoje środki mogą pozostać zablokowane do prawomocnego zakończenia postępowania karnego, co może potrwać wiele lat.

Ważne: Nowelizacja z 2022 r. (ustawa o Centralnym Biurze Zwalczania Cyberprzestępczości) dodała art. 236b KPK, zgodnie z którym środki na rachunku są uznawane za „rzecz” w rozumieniu przepisów o dowodach rzeczowych. Było to odpowiedzią na uchwały Sądu Najwyższego (I KZP 1/21 i I KZP 3/21 z 2021 r.), które wcześniej wykluczały taką możliwość.\

P: Co się stanie, jeśli nie złożę zażalenia?

O: Konsekwencje braku zażalenia:

Środki pozostają zablokowane przez cały okres wskazany w postanowieniu
Brak kontroli sądowej – decyzja prokuratora nie zostanie zweryfikowana przez niezależny sąd
Sprawa toczy się według uznania prokuratury – nie masz wpływu na dalszy bieg postępowania

Termin na zażalenie: 7 dni od daty doręczenia postanowienia (art. 460 KPK)

Skutek zażalenia: Zgodnie z art. 106a ust. 7, na postanowienie prokuratora przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Zażalenie ma charakter względnie suspensywny – co do zasady nie wstrzymuje wykonania postanowienia, ale w zażaleniu można wnioskować o wstrzymanie wykonania.

Podmioty uprawnione do złożenia zażalenia:

Posiadacz rachunku bankowego
Bank (choć jest to rzadkie)
Właściciel środków (jeśli jest inny niż posiadacz rachunku)

P: Czy po zablokowaniu konta dalej naliczane są opłaty bankowe?

O: Tak, z zasady bank kontynuuje naliczanie standardowych opłat:

Opłaty za prowadzenie rachunku – nadal są pobierane
Opłaty za karty płatnicze – jeśli są przypisane do rachunku
Odsetki od zadłużenia – jeśli powstanie saldo ujemne

Problemy praktyczne:

Jeśli na koncie nie ma wystarczających środków niezablokowanych lub wszystkie środki są objęte blokadą, bank może nie mieć możliwości pobrania opłat
Może to prowadzić do narastania zadłużenia
Bank może obciążyć inne rachunki prowadzone dla tej samej osoby

Co można zrobić:

Skontaktować się z bankiem – wyjaśnij sytuację i zapytaj o możliwość:
- Zawieszenia naliczania opłat
- Przeniesienia obsługi na inny rachunek
- Pobrania opłat z niezablokowanej części środków
W zażaleniu – wskazać na nieproporcjonalność blokady prowadzącą do powstania dodatkowych kosztów
Odpowiedzialność Skarbu Państwa – art. 106a ust. 10 stanowi, że jeśli okoliczności nie miały związku z przestępstwem, odpowiedzialność za szkodę ponosi Skarb Państwa (dotyczy to jednak blokady przez bank, nie przez prokuratora)

Uwaga: Niektóre banki w praktyce mogą zawiesić naliczanie opłat w przypadku blokady na skutek postanowienia prokuratora, ale nie ma to podstawy prawnej i zależy od polityki konkretnego banku.

P: Czy blokada rachunku zostanie ujawniona w moich danych?

O: Nie bezpośrednio, ale może mieć pośrednie konsekwencje:

Krajowy Rejestr Karny (KRK):

Sam fakt blokady rachunku nie jest wpisywany do KRK
Do KRK trafia informacja o prawomocnym wyroku skazującym, jeśli sprawa zakończy się skazaniem

Bazy BIK/ERIF:

Blokada rachunku jako taka nie jest zgłaszana do Biura Informacji Kredytowej
Jednak jeśli w wyniku blokady nie spłacasz innych zobowiązań (kredyty, karty kredytowe), zaległości zostaną zgłoszone

Tajemnica bankowa:

Informacja o blokadzie jest objęta tajemnicą bankową
Bank nie może ujawnić jej osobom trzecim (poza organami uprawnionymi)

Pośrednie skutki:

Problemy z uzyskaniem nowego kredytu (jeśli bank sprawdzi historię rachunku)
Trudności w otwarciu nowego rachunku (niektóre banki weryfikują w wewnętrznych bazach)
Negatywna historia w bankach wymieniających informacje w ramach grup kapitałowych

Zdolność kredytowa: