Tokeny NFT

Specjalistyczne doradztwo AML dla rynku NFT

Kancelaria Skarbiec świadczy kompleksowe usługi prawne dla podmiotów działających na rynku tokenów NFT – od twórców i kolekcjonerów, przez platformy handlowe, po instytucje finansowe obsługujące transakcje NFT.

Rynek NFT charakteryzuje się szczególną ekspozycją na ryzyko prania pieniędzy, co wymaga wdrożenia zaawansowanych procedur compliance oraz świadomego zarządzania ryzykiem regulacyjnym.

Czym jest NFT (Non-Fungible Token)?

Non-Fungible Token (NFT) to unikalny identyfikator cyfrowy zapisany w blockchainie, służący do certyfikacji własności i autentyczności aktywów cyfrowych lub fizycznych. W przeciwieństwie do kryptowalut takich jak Bitcoin czy Tether, które są zamienne (fungible) i wzajemnie wymienialne – każdy bitcoin ma identyczną wartość jak inny bitcoin – tokeny NFT są niezamienne (non-fungible), co oznacza, że każdy token jest unikalny i nie może być skopiowany, zastąpiony ani podzielony.

Kluczowa różnica polega na tym, że:

• 1 Bitcoin = 1 Bitcoin (pełna wymienialność, jak banknoty tej samej wartości)
• NFT #1 ≠ NFT #2 (każdy token jest niepowtarzalny, jak konkretne dzieło sztuki)

Istotne ograniczenie prawne: NFT a własność

Pomimo narastającego trendu tokenizacji aktywów, kluczowe jest zrozumienie fundamentalnego ograniczenia prawnego: samo posiadanie NFT nie przenosi automatycznie własności ani praw autorskich do bazowego aktywa.

NFT funkcjonuje jedynie jako cyfrowy certyfikat potwierdzający:

• Autentyczność konkretnego tokenu
• Historię transakcji w blockchainie
• Prawo do posiadania tego konkretnego tokenu

Czego NFT nie przenosi (chyba że wyraźnie określono to w odrębnej umowie licencyjnej):

• Praw autorskich do dzieła
• Praw własności intelektualnej
• Prawa do reprodukcji, dystrybucji lub komercyjnego wykorzystania
• Własności fizycznego obiektu (jeśli taki istnieje)

W praktyce oznacza to, że kupując NFT przedstawiające np. dzieło sztuki cyfrowej, nabywasz wyłącznie token, a nie samo dzieło ani prawa do niego. To rozróżnienie ma fundamentalne znaczenie prawne i często jest źródłem nieporozumień oraz sporów sądowych.

Więcej szczegółów na ten temat wyjaśniam w artykułach „Fenomen Bored Ape. Amerykańskie sądy odpuszczają promotorom NFT” oraz „The Tokenization Mirage: When Digital Promises Meet Legal Reality„.

Dlaczego NFT wymagają szczególnej uwagi w kontekście AML?

Kluczowe czynniki ryzyka zidentyfikowane przez regulatorów

Departament Skarbu USA w swoim pierwszym raporcie z maja 2024 roku (Non-fungible Token Illicit Finance Risk Assessment) szczegółowo przeanalizował podatność NFT na nadużycia finansowe. Równolegle FATF (Financial Action Task Force) w raporcie z 2023 roku dotyczącym prania pieniędzy na rynku sztuki i antyków poświęciła osobny rozdział zagrożeniom związanym z tokenami NFT.

Według tych analiz, NFT stwarzają następujące zagrożenia:

Pseudonimowość i anonimowość transakcji

• Transakcje NFT odbywają się przez portfele kryptowalutowe, które nie wymagają weryfikacji tożsamości
• Możliwość ukrycia rzeczywistej tożsamości stron transakcji za pomocą niezweryfikowanych portfeli
• Trudność w powiązaniu transakcji blockchainowych z konkretnymi osobami

Łatwość transferu i brak transparentności

• Natychmiastowy transfer NFT przez granice państwowe bez fizycznego przemieszczania się
• Brak fizycznej reprezentacji utrudnia nadzór nad obrotem
• Cyfrowy charakter ułatwia szybkie, globalne transakcje wymykające się kontroli

Zmienność cen i subiektywna wycena

• Brak standardowych mechanizmów wyceny NFT
• Dramatyczne wahania wartości umożliwiające uzasadnianie skrajnych rozbieżności cenowych
• Możliwość maskowania nielegalnych transferów środków pod pozorem transakcji o zawyżonej wartości

Luki regulacyjne

• Większość platform NFT nie podlega odpowiednim kontrolom AML
• Brak obowiązków weryfikacji klienta (KYC) i monitorowania transakcji
• Nieprzejrzystość regulacyjna uniemożliwiająca skuteczny nadzór nad praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu

Transakcje wysokowartościowe

• Pojedyncze NFT mogą reprezentować wartość milionów dolarów
• Efektywne narzędzie do transferu dużych kwot pochodzących z nielegalnych źródeł

Jak banki i instytucje finansowe traktują transakcje NFT?

Instytucje finansowe, realizując własne obowiązki AML, klasyfikują transakcje związane z NFT jako działania o podwyższonym ryzyku, co w praktyce oznacza:

• Wzmożony nadzór nad rachunkami klientów dokonujących obrotu NFT
• Szczegółowe zapytania o źródło środków i cel transakcji
• Ryzyko blokady rachunku lub odmowy realizacji transakcji bez szczegółowego wyjaśnienia
• Składanie SAR (Suspicious Activity Reports) nawet przy braku jednoznacznych podstaw

To sprawia, że przedsiębiorcy i kolekcjonerzy NFT znajdują się w grupie szczególnego ryzyka w relacjach z systemem bankowym, nawet gdy prowadzą całkowicie legalną działalność.

Nasze usługi dla rynku NFT

Dla twórców, kolekcjonerów i inwestorów NFT:

• Pomoc w dokumentowaniu źródła środków i legalności transakcji NFT
• Reprezentacja w sporach z bankami dotyczących blokad rachunków związanych z obrotem NFT
• Przygotowanie strategii compliance minimalizującej ryzyko problemów z instytucjami finansowymi
• Doradztwo w zakresie strukturyzacji transakcji NFT zgodnie z wymogami regulacyjnymi
• Obrona w postępowaniach karnych związanych z zarzutami prania pieniędzy przez NFT

Dla platform handlu NFT (NFT marketplaces):

• Audyt zgodności AML/KYC – kompleksowa ocena obecnych procedur pod kątem wymogów krajowych i międzynarodowych
• Przygotowanie procedur AML/CFT dostosowanych do specyfiki platformy NFT
• Wdrożenie systemu oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy
• Procedury weryfikacji klienta (KYC) i identyfikacji beneficjenta rzeczywistego (UBO)
• System monitorowania transakcji – wykrywanie wash trading, podejrzanych wzorców cenowych, transakcji z podmiotami objętymi sankcjami
• Polityki sankcji międzynarodowych – compliance z sankcjami UE, ONZ i USA (OFAC)
• Procedury współpracy z jednostkami wywiadu finansowego i organami ścigania
• Szkolenia dla zespołów odpowiedzialnych za compliance

Dla galerii sztuki, domów aukcyjnych i jubilerów tokenizujących aktywa:

• Dostosowanie istniejących procedur AML do obszaru NFT
• Ocena ryzyka związanego z tokenizacją dzieł sztuki i przedmiotów luksusowych
• Implementacja wymogów 5AMLD dla transakcji hybrydowych (fizyczne + NFT)

Dla instytucji finansowych:

• Szkolenia dla departamentów compliance dotyczące specyfiki ryzyka NFT
• Opracowanie kryteriów klasyfikacji ryzyka klientów związanych z NFT
• Procedury enhanced due diligence dla transakcji wysokowartościowych NFT
• Wsparcie w analizie podejrzanych transakcji i przygotowaniu zawiadomień do GIIF

Dlaczego warto z nami współpracować?

Interdyscyplinarne podejście

Łączymy wiedzę z zakresu:

• Prawa kryptowalut i technologii blockchain
• Międzynarodowego prawa podatkowego i struktur offshore
• Regulacji AML/KYC i sankcji międzynarodowych
• Prawa karnego gospodarczego
• Rynku sztuki i aktywów luksusowych

Praktyczne doświadczenie

• Doradztwo dla giełd kryptowalut
• Reprezentacja klientów w sporach z bankami o blokady rachunków
• Obrona w postępowaniach karnych dotyczących kryptowalut
• Współpraca z regulatorami w wielu jurisdykcjach
• Znajomość praktyk compliance czołowych platform NFT globalnie

Międzynarodowa perspektywa

Doradzamy klientom działającym w jurysdykcjach wysokiego ryzyka AML:

• Zjednoczone Emiraty Arabskie (Dubaj)
• Malta i Cypr (centra blockchain)
• Szwajcaria i Liechtenstein
• Jurysdykcje offshore

Proaktywne zarządzanie ryzykiem

Nie czekamy, aż pojawią się problemy – pomagamy ich uniknąć poprzez:

• Wcześniejszą identyfikację zagrożeń regulacyjnych
• Implementację standardów przed wymogami prawnymi
• Budowanie relacji z regulatorami
• Dokumentację zgodności na najwyższym poziomie

Skontaktuj się z nami

Jeśli prowadzisz działalność związaną z NFT lub planujesz wejść na ten rynek, skontaktuj się z nami w celu indywidualnej konsultacji. Pomożemy ocenić Twoje ryzyko regulacyjne i wdrożyć odpowiednie procedury compliance.

Specjalizujemy się w:

• Platformach handlu NFT
• Tokenizacji dzieł sztuki i aktywów luksusowych
• Projektach łączących NFT z metaverse i gaming
• Transakcjach NFT o wysokiej wartości
• Sporach z bankami i regulatorami
• Międzynarodowych strukturach biznesowych dla projektów NFT

Posty LinkedIn związane z tematyką NFT – korzystanie może wymagać zalogowania do serwisu LinkedIn

Cristiano Ronaldo pozwany o miliard dolarów w sprawie związanej z NFT

Pozew zbiorowy złożony w Sądzie Okręgowym na Florydzie w dniu 27 listopada 2023 r. stwierdza, że powodowie zostali wprowadzeni w błąd przez promocję produktów NFT przez Ronaldo na Binance.

ROLLING STONE: Twoje NFT są w rzeczywistości – w końcu – całkowicie bezwartościowe

[Październik 2023] „…Nowy raport badaczy branżowych wskazuje, że 95 procent niegdyś modnych aktywów kryptograficznych osiągnęło najniższy poziom wyceny. Podczas gdy nagłówki gazet w okresie rozkwitu spekulacji #NFT skupiały się na pojedynczych elementach, które sprzedawano za równowartość milionów dolarów w kryptografii, prawie żadna z nich nie jest dziś tak wygórowana.

Mniej niż jeden procent egzemplarzy kosztuje ponad 6000 dolarów, a większość najdroższych kolekcji kosztuje od 5 do 100 dolarów. Prawie jedna piąta „najlepszych” kolekcji ma cenę minimalną wynoszącą zero. W raporcie zauważono, że nawet w przypadku droższych NFT ceny takie mogą być ustalane „bez żadnego wpływu na namacalny, realny popyt”, co odzwierciedla pobożne życzenia sprzedawców i potencjalnie zniekształca pogląd inwestorów na niewielką nieodłączną wartość NFT…”